itmək

f.

1. Yoxa çıxmaq, qeyb olmaq. <Koroğlu:> Nigar, Düratın itməyi; Yandırır məni, yandırır. «Koroğlu». // Azmaq, azıb qalmaq, başqa yerə düşmək. <Səriyyə və uşaqlar> bu qarışıqlığın, bu qaynar bataqlığın içində itməkdən qorxaraq, bərk-bərk bir-birinin əlindən tutur(lar). M. İ.. Gözdən itmək – görünməmək, görünməz olmaq, çəkilmək, yox olmaq. Bağır həmişə gülümsəyəndə gözünün qarası itərdi. Ç.. Şirzad yavaş-yavaş addımlayaraq yastı-yapalaq kənd evlərinin arasında itdi. M. İ.. // Gizlənmək, örtülmək. Ay buludlar altında itdi. İtibbatmaq – 1) yox olmaq, yoxa çıxmaq, məhv olmaq, itmək. O gedən uşaq itib batdı. – Hər gün itib-batmadadır xanları; Mollaları, şeyx və işanları. . Ə. Nəzmi; 2) görünməz olmaq, gözdən itmək, yox olmaq. Yolun alt-üstündəki kövşənlərdə küləş göy otun içində itib-batmışdı. Ə. Vəl.. O, bəzən dalğaların arasında itib-batır, sanki bir müddət suyun altı ilə gedir. M. Rz.. <Carçıyevin> gözləri qırışlar arasında daha da kiçilib, dərin çuxurlarda itib-batdı. İ. Hüseynov; 3) tamamilə yox olmaq, puç olmaq, heç bilinməmək. <Rüstəm:> Mənim ağlım belə kəsir ki, sənin savadın gərək itibbatmasın. S. R.. İtib getmək – 1) başqa şeylər içərisində, arasında qeyb olmaq. Hər şey dəniz kimi bərq vuran bir sərab içində itib gedirdi. İ. Əfəndiyev; 2) bir yerə gedib qayıtmamaq, yoxa çıxmaq. İki saatdır hara itib getmisən? 3) yox olmaq, yoxa çıxmaq. Pirkətanqulu pirinin şöhrəti və nüfuzu xalqın içində yavaş-yavaş bilmərrə itib getdi. E. Sultanov. İtib yox olmaq – yoxa çıxmaq. <Dostəli:> Tamam neçə aydır ki, şəhərimizin adamları itib yox olur. Ü. H..

2. Əvvəlki keyfiyyəti yox olmaq. Yuyulandan sonra parçanın rəngi itib. Yaşa dolduqca gözün nuru itir. – Amma gənclik keçəndən, qocalıq gələndən, bədəndə təravət itəndən . . sonra, elə bil <Mirzə Cavadın> isti başına soyuq su töküb qəflətdən ayıltdılar. M. C..

3. məc. Puç olmaq, heçə çıxmaq, hədər getmək, boşa çıxmaq. Vaxtım itir. Yaxşılıq itməz. Əməyi itmək. – Bizim dünyamızda itməz zəhmətin; Həyatın qəlbidir şerin, sənətin! S. V..

4. məc. İçində sözü ilə: . . . içində itmək – bir şeyin bolluğunu, çoxluğunu bildirir. Qızıl içində itmək. İpək içində itmək. – Müqim bəy vurnuxur, zər-ziba içində itən Zərintac xanımın mərhəmətini qazanmaq istəyirdi. S. R..